اگر بگوییم که سبزترین سامانه‌ی تهویه هوا (سیستمی که کم‌ترین انرژی را مصرف می‌کند) 700 سال پیش اختراع شده است و توانسته است ساختمان‌ها را تا 12 درجه سانتی‌گراد بدون استفاده از برق خنک کند، چه می‌گویید؟
شهر یزد یکی از گرم‌ترین نقاطِ روی زمین است که هر تابستان دمای آن به 50 درجه‌ی سانتی
گراد می‌رسد. وقتی مردم چیزی جز وسایل طبیعی برای تهویه‌ی فضاهای خود نداشتند، برای مقابله با این گرمای شدید، سیستم خنک‌کننده ای به نام «بادگیر» را ابداع کردند.
بادگیر شبیه یک هواکش بلند است که معمولاً از دو یا چند طرف باز است. سیستم بادگیر بسیار ساده عمل می‌کند. بدین‌گونه که نسیمی که بالاتر از سطح زمین می‌وزد را به درون خود می‌کشد و آن را به ساختمان زیرین هدایت می‌کند. این امر باعث جابه‌جایی هوای گرمی می‌شود که از وجه مخالف بادگیر خارج می‌شود.
گاهی اوقات بادگیرها با قنات‌ها همراه می‌شوند. قنات‌ها دهلیزهای زیرزمینی باریکی هستند که آب را به ساختمان‌ها می‌رسانند و در تماس با هوای ورودی، هوای خنک بیشتری را تولید می‌کنند.
حتی وقتی که باد در حال وزش نباشد، بادگیر مانند یک هواکش خورشیدی عمل می‌کند. بدین صورت که هوای گرم از طریق بادگیر به سمت بالا می‌رود و هوای خنک‌تر را از طرف دیگر به داخل ساختمان می‌کشد.
با نگاه به چهره‌ی شهرهای امروزی، آیا زمان آن رسیده است که به معماری بومی روی آوریم و روش نیاکانمان را که قرن‌ها برای توسعه‌ی آن تلاش کرده‌اند بیاموزیم؟