فرهنگ واژگان یونسکو
«اهمیت اثربخشی در آموزش»
آموزش در تمامی ابعاد، از بعد فردی و محلی گرفته تا بعد ملی دارای اهمیتی چشمگیر است، و مزایای آن هم به فرد و هم به جامعه تعلق می‌گیرد؛ به همین دلیل ارائه آموزش در بسیاری از کشورها عمدتا از بودجه عمومی پرداخت می‌شود. در نتیجه و به دلیل وجود رقابت در تقاضا برای بودجه دولتی، ارائه آموزش به شیوه‌ای که تا حد امکان اثربخش باشد، اقدامی مهم تلقی می‌شود. وقتی صحبت از اثربخشی به میان می‌آید، منظور این است که خروجی‌های آموزش (مانند نتایج آزمون‌ها یا ارزش‌های افزوده‌ای که به وجود آمده) با صرف کمترین میزان از منابع (اعم از منابع مالی یا منابعی مانند توانایی ذاتی دانش‌آموزان) تولید شوند. از طرفی، دنیای دیجیتالی امروز با امکانات منحصر به فرد خود، توانسته سطح اثربخشی را در فرآیند یادگیری و آموزش به میزان قابل توجهی افزایش دهد. این ویژگی منحصر به فردِ تکنولوژی که در اعصار پیشین به هیچ وجه قابل مشاهده و درک نبود، امروزه در صدر هر نوع تغییری ورود کرده، به نحوی که مقاومت در برابر چنین جریان قدرتمندی را عملا غیر ممکن ساخته است.
به همین منظور و در ادامه 3 دستاورد از دنیای تکنولوژی و تاثیرات شایان آن بر بهبود کیفیت و اثربخشی در آموزش را با هم می‌خوانیم:
- خلق ارتباطاتی گسترده‌تر – که از مهم‌ترین دستاوردهای تکنولوژی است – با هدف سرعت بخشیدن به فرآیند یادگیری
ارتباطات از مهم‌ترین عواملی است که اثربخشی در آموزش را افزایش می‌دهد. بدون شکل‌گیری ارتباط، رابطه بین معلم به عنوان یاددهنده و دانش‌آموز یا دانشجو به عنوان یادگیرنده دچار مشکل و اختلال می‌شود. دسترسی آسان به معلمان از طریق تالارهای گفتگو[1]، چت، پیامک و رسانه‌های اجتماعی، یادگیرنده را برای برقراری ارتباط موثر و همچنین به اشتراک‌گذاری اطلاعات مجهز می‌نماید.
- ارائه کلاس‌هایی هرچه تعاملی‌تر، دستاوردی دیگر از دنیای دجیتال
موسسات آموزشی نسل‌های آینده می‌بایست طراحی و ارائه برنامه‌های نوین درسی را در خود بگنجانند. در دنیای آینده – که هم اکنون نیز در آن قدم گذاشته‌ایم – استفاده از فناوری‌های دیجیتال مرزهای آموزش را جابه‌جا خواهند کرد. معلمان، مربیان و اساتید می‌بایست خود را با نیازهای در حال تغییر سازگار نموده و کلاس‌هایشان را به شیوه‌ای طراحی نمایند که یادگیرندگان در آن دسترسی‌ای آسان به دانش داشته و تا حد امکان با همدیگر در حال تعامل و ارتباط باشند.
- امکان فراهم نمودن سطح دسترسی بیشتر و آسان‌تر برای همگان
در کلاس دیجیتال، معلمان می‌توانند تکالیف، آزمون‌ها و پرسشنامه‌ها را به صورت آنلاین آپلود کرده، و نظر خود را در ارتباط با آنها بیان نمایند. کلاس‌های دیجیتال نه تنها امکان به اشتراک‌گذاری نتایج با دانش‌آموزان را فراهم می‌کنند، بلکه در آموزش در مدارس، والدین را نیز از طریق اعلان‌های ایمیل فوری و هشدارهای پیامکی از روند تحصیلی فرزندانشان مطلع می‌سازند. همچنین امکان تجزیه و تحلیل داده‌ها در دنیای دیجیتال آسان‌تر شده که این مهم خود بر عملکرد کلی مؤسسه، دانشگاه یا مرکز آموزشی تأثیرگذار است.
به طور کلی اصطلاح اثربخشی را می‌توان به عنوان توانایی دستیابی به یک هدف نهایی بدون اتلاف منابع، تلاش و انرژی تعریف کرد. اثربخش بودن به این معنی است که می‌توانید با قرار دادن منابعی که در اختیار دارید به بهترین شکل ممکن به نتایج خود برسید. به زبان ساده، اگر چیزی هدر نرود و همه فرآیندها بهینه شوند، آن چیز کارآمد است. کیفیت و اثربخشی بالا در آموزش، نه تنها اعتماد به نفس در یادگیرنده را تقویت می‌نماید، بلکه تجربه‌ای منحصر به فرد از آموزش را برای او به وجود می‌آورد، تجربه‌ای که با خلقِ خود موجبات آفرینشِ موقعیتی برد-برد را برای یاددهنده، یادگیرنده، مرکز آموزشی و در نهایت خانواده و اجتماع فراهم می‌سازد.
«توسعه»[1] در لغت به معنای رشد تدریجی در جهت بهتر و پیشرفته‌تر شدن است. مفهومی که علیرغم برخورداری از ماهیتی شایسته و ارزشمند، پس از انقلاب صنعتی و به واسطه رویکردهای یک‌جانبه اقتصادی، پیامدهای منفی زیست محیطی و اجتماعی بسیاری را برای جهان به همراه داشته است. «توسعه پایدار» اما، که در سال 1987 پا به عرصه وجود گذاشت، مفهومی است نوین که …
«توسعه پایدار»
توسعه پایدار[1] اما، که در سال 1987 پا به عرصه وجود گذاشت، مفهومی است نوین که با رعایت رشدی این‌بار همه‌جانبه و متوازن، و با تلاش در جلوگیری از تکرار اشتباهات بشری در گذشته، آینده‌ای مطلوب و خوشایند را برای جوامع انسانی و محیط زیست ما به ارمغان می‌آورد.
در این مفهوم جدید از توسعه که بر 3 ستون اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی بنا شده است، هم صاحبان سرمایه و کسب و کار، هم زیست‌گاه و سیاره ما زمین، و هم مردمان جوامع[2]، و به عبارتی «همگان» ذینفع محسوب شده و هیچ‌یک برای رشد و بقای خود به دیگری آسیب نمی‌رساند. تلاش در راستای ممانعت از نابودی منابع طبیعی با به کارگیری انرژی‌های تجدید پذیر، اطمینان از سطح پایداری جمعیت، دستیابی همگان به عدالت اجتماعی و تنوع فرهنگی از جمله مواردی هستند که موجبات توسعه پایدار را فراهم می‌کنند.
توسعه پایدار، سبکی نو از توسعه‌ای همه‌جانبه و متوازن، و در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی است که حاصل رشد و آگاهی انسان و نگرانی‌های او برای آینده‌ای سالم است. توسعه‌ای که نیازهای نسل حاضر را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیازهایشان برآورده می‌سازد.
مهاتما گاندی می‌گوید: «اگر شما مردی را آموزش دهید، یک فرد را آموزش داده‌اید، اما اگر یک زن را آموزش دهید، تمامی خانواده را آموزش داده‌اید.»
با این همه، دختران و زنان بسیاری هم‌چنان تحت‌تأثیر هنجارهای اجتماعی سنتی آموزش قرار دارند، هنجارهایی که بر حق و فرصت‌های آموزشی آنها تأثیرگذار است …
«آموزش او، آینده ما»
مطابق با آمار یونسکو، 132 میلیون دختر در سراسر جهان از تحصیل بازمانده‌اند، دو سوم از 750 میلیون بزرگسالِ فاقد مهارت‌های اولیه سواد خواندن را زنان تشکیل می‌دهند، و تنها 1 درصد از دختران در کشورهای فقیر و کم درآمد، دوره متوسطه را به پایان خواهند رساند.
برای تغییر این واقعیت ناگوار، یونسکو «آموزش او، آینده ما» را راه‌اندازی کرده است، برنامه‌ای جدید و در راستای برابری جنسیتی در آموزش با هدف آموزش و توانمندسازی دختران و زنان.
همان‌طور که می‌دانیم، زنان به واسطه آفرینش‌شان و برخورداری از ویژگی‌هایی مانند زیبایی، لطافت، قدرتِ خلق و … همواره پیوندی متمایز از مردان با طبیعت داشته‌اند، زن در واقع خودِ طبیعت است، طبیعتی که مادر همه ماست و زیست و بقای ما نیازمند سلامت و حفظ اوست. از طرفی آموزش، یکی از قدرتمندترین ابزارهایی است که نه تنها پشتوانه توسعه و رشد پایدار سرزمین‌هاست، بلکه از اثربخش‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها برای آینده جمعی به حساب می‌آید؛ همین جاست که با به پیوند خوردن دو مفهوم زن و آموزش به یکدیگر، بقای جوامع، سرزمین‌ها و جهان‌مان تضمین شده و زندگانی به معنای راستین، همان دنیایی که سنایی – شاعر ایرانی – نوید آن را داده بود خلق می‌گردد:
«جهانی کاندرو هر دل که یابی پادشا یابی جهانی کاندرو هر جان که بینی شادمان بینی»