توسعه به معنی فرآیندی است که در آن یک نهاد بالقوه به نهاد بالفعل تبدیل می‌شود. به عنوان مثال در بذر، یک نهال بالقوه وجود دارد که اگر شرایط محیطی مناسبی داشته باشد، شروع به رشد می‌کند و به یک درخت تبدیل می‌شود.
به طور کلی، برای حفظ تعادل این اکوسیستم، فاکتورهای زیادی نیاز داریم تا روند رشد به شکلی پایدار و بدون آسیب به محیط زیست ادامه یابد. در واقع، توسعه یک فرآیند است که در آن یک جامعه نیروی بالقوه خود را به نیروی بالفعل تبدیل کرده و موجب پیشرفت اقتصادی، فرهنگی و امنیت خود می‌شود.
توسعه چیست؟
توسعه تنها مربوط به رشد اقتصادی نیست؛ بلکه به بهبود جامع تمام جنبه‌های جامعه اشاره دارد. توسعه در حقیقت به تغییر منابع و پتانسیل‌های نهفته یک جامعه به دارایی‌ها و قابلیت‌های واقعی اشاره دارد که به آن جامعه کمک می‌کند تا شکوفا شود. جوامعی که توسعه مؤثر دارند قادرند استاندارد زندگی خود را ارتقا دهند، تولید اقتصادی را افزایش دهند، زیرساخت‌های بهتری بسازند و فرهنگ شمول و امنیت را پرورش دهند.
برای توسعه واقعی، به گروه‌های مختلف از افراد نیاز داریم—مردان، زنان، کارشناسان و طبقات اجتماعی مختلف—که می‌توانند با یکدیگر در یک رابطه ارزشمند همکاری کنند. توسعه به توانمندی جمعی جامعه در استفاده از منابع و استعدادهای خود برای دستیابی به اهداف مشترک وابسته است.
پارادوکس رشد: رشد اقتصادی در برابر کیفیت زندگی
رشد اقتصادی اغلب با تولید کالاهای بیشتر، خدمات بیشتر و امنیت بیشتر برای جمعیت در ارتباط است. اقتصادی که رشد می‌کند، جامعه‌ای شادتر و با استاندارد زندگی بهتر دارد. با این حال، این که باور داشته باشیم رشد اقتصادی و فناوری می‌تواند به طور نامحدود ادامه یابد، یک اشتباه است.
چالش‌های جهانی اخیر نشان داده‌اند که توسعه نباید تنها بر اساس ایده رشد بی‌پایان اقتصادی باشد. این موضوع به‌طور فزاینده‌ای آشکار شده است که رشد لزوماً به معنای کیفیت زندگی بهتر نیست. در واقع، رشد که از پیشرفت فرهنگی و اجتماعی بی‌بهره باشد، به رقابت بیشتر، خصومت‌های متقابل و فقدان خوشبختی واقعی منتهی می‌شود.
پیامدهای رشد بی‌پایدار
رشد اقتصادی که به‌طور بی‌وقفه جشن گرفته می‌شد، حالا به یک شمشیر دولبه تبدیل شده است. در حالی که ما به سمت بیشتر پیش می‌رفتیم، ندانسته پیامدهای منفی آن را نیز به وجود آوردیم که اکنون در حال آسیب زدن به همان رفاه مطلوب هستند. منابع سیاره‌ای محدود هستند و استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی برای رشد اقتصادی منجر به تخریب محیط زیست شده است. در نتیجه، اگرچه ممکن است در برخی زمینه‌ها رشد داشته‌ایم، اکنون با پیامدهای آن در قالب بحران‌های محیط زیستی، تغییرات اقلیمی، آلودگی و از دست رفتن تنوع زیستی مواجه هستیم.
مفهوم توسعه پایدار
نتیجه‌گیری اساسی در اینجا اهمیت برنامه‌ریزی توسعه با در نظر گرفتن پایداری است. توسعه پایدار تضمین می‌کند که رشد اقتصادی که به دنبالش هستیم، به قیمت نسل‌های آینده نباشد. این مستلزم مدیریت دقیق منابع طبیعی است تا نرخ مصرف همیشه پایین‌تر از نرخ بازسازی این منابع باشد.
نتیجه‌گیری: فراخوانی برای توسعه مسئولانه
توسعه یک ابزار قدرتمند است، اما باید با دقت و مسئولیت استفاده شود. ما شاهد پیامدهای رشد بی‌پایان بوده‌ایم و اکنون اهمیت تعادل پیشرفت با حفاظت را درک کرده‌ایم. همانطور که به جلو حرکت می‌کنیم، ضروری است که دیدگاهی جدید از توسعه را در نظر بگیریم—دیدگاهی که بر پایه پایداری و برابری استوار باشد.
در باشگاه علم و فناوری یونسکو، ما باور داریم که توسعه پایدار کلید ایجاد آینده‌ای است که در آن هم انسان‌ها و هم کره زمین بتوانند شکوفا شوند.