رنگهای سفید، سیاه، قرمز، سبز و زرد
حیوانات تکامل یافته، هررنگی از رنگینکمان را به خود میگیرند اما در این میان چند استثنا وجود دارد.
حیوانات، رنگ آبی به خود نمیگیرند!
منشأ بیشتر رنگها در بدن حیوانات رنگدانهها ( یعنی مواد شیمیایی رنگیای که توسط سلولهای خاصی تولید میشوند) میباشند. حیوانات توانایی تولید انواع مختلفی از رنگدانهها مانند صورتی، نارنجی و چارتروس( سبزمایل به زرد) را دارند، اما مشکل آنها تولید رنگ آبی میباشد. برخی از حیوانات آبیرنگ بهنظر میرسند درحالی که رنگ آن ها شما را فریب میدهند. اکثر حیوانات آبیرنگ بهجای استفاده از رنگدانهها، از ساختارفیزیکی و بازی با نور برای آبی بهنظر رسیدن استفاده میکنند. بیشتر حیوانات آبیرنگی که میبینید، واقعاً آبی نیستند!
انسانها فقط توانایی دیدن نور را دراجسامی دارند که در محدوده نوار باریکی ازطول موجهای الکترومغناطیسی که آن را طیف مرئی نامیده ایم، قرارداشته باشند. رنگ، نحوه درک ما از طولموجهای مختلف نور در طیف مرئی میباشد که شامل تمام رنگهایی است که ما درجهان میبینیم.
شکلکی از پروانه مورفو آبی را میبینید. نمونه کامل از حیوانی که برای آبی بهنظر رسیدن، از روش زیرکانه برهم کنش نور با فلسهای بالهایش استفاده میکند که شبیه نحوه پراکندگی طول موجهای مختلف نور در منشور میباشد. بال مورف آبی دارای ساختارهای میکروسکوپی میباشد که با استفاده از پراکنده کردن نور برای خنثیکردن رنگهای دیگر، فقط رنگ آبی را منعکسمیکند. این پدیده براساس نحوه انعکاس نور هنگام تغییر زاویه دید میباشد، که رنگهای مختلف قویتر بهنظررسیده و جلوه رنگینکمانی باورنکردنی به نمایش میگذارد. بهدلیل اینکه انعکاس این رنگ آبی براساس ساختار بال پروانه میباشد، نشانگر تقلبی بودن آن است و اگرساختار بال را باچیزی متفاوت، مثلاً الکل، پر میکردید، رنگ آن تغییر میکرد. نگران نباشید، دوباره به رنگ آبی خشک شد.
بسیاری ازحیوانات دیگر نیزبا استفادهاز فیزیک مارا فریبمیدهند. برایمثال، رویبدن پرندگان هیچ پرِ آبیرنگی وجود ندارد. تمام پرندگان ساختاری در پرهای خوددارند که فقط رنگآبی را منعکسمیکند و بههمینعلت آبی بهنظرمی رسند. تقریباً همه ماهیها برایایجاد رنگآبی درخشان ازپراکندگینور استفادهمیکنند. کمتراز 1درصد از حیواناتی که آبی بهنظرمیرسند دارای رنگدانههای آبی بوده، و واقعا آبیرنگ هستند.
پروانهی بال زیتونی را مشاهده میکنید، که یکی از معدود گونههای حشرات روی زمین میباشد که رنگدانه آبی واقعی دارد. قورباغه دارت سمی آبی را بنگرید، یکی از تنها مهرهدارانی که حاوی رنگدانه آبی میباشد. زاویه نگاهکردن شما تاثیری درتغییر رنگ آنها ندارد و واقعا آبی هستند. درحالیکه تمام حیوانات دیگر، آبی بهنظر میرسند. رنگ آبی را میبینید، اما مشاهده این رنگ تنها بهاین دلیل میباشد که همه حیوانات از ساختارفیزیکی نور در ایجاد راهی برای فریب چشمان شما و کنترل دیدن اشیاء، استفاده میکنند. اما چرا رنگ آبی تا اینحد اهمیت دارد؟ ممکناست برای این باشد که شکارچیان بفهمند که اینحیوانات سمی هستند یا شاید برای تحتتاثیر قرار دادن یک جفت باشد، بهاین دلیل که رنگدانه آبی بسیار نادر بوده و ایجاد راهی برای ساختن رنگ آبیتقلبی به سادگی، به حیوانات خاصی اینامکان را میدهد تا خود را از بین جمعیت متمایز کنند.
اما کمیابی رنگدانههای آبی فقط محدود به حیوانات نیست و درسراسر طبیعت نادر هستند. هیچ غذای آبیرنگی وجود ندارد و کمتر از 10 درصد گلها آبی هستند. همچنین آسمان و دریا، دو چیزی که فکر میکنیم رنگ آنها ذاتاً آبی میباشد، فقط بهدلیل وجود فیزیک پراکندگینور آبی بهنظر میرسند.
بهگفته بزرگان باید چیزی را با چشمان خود ببینیم تا باورکنیم، اما طبیعت ثابت میکند که چشمان انسان بهراحتی فریب میخورد. شاید دلیل کمیابی رنگدانهآبی را ندانیم، اما جایتعجب دارد که اگر نتوانیم بهچشمان خود اعتماد کنیم، به چه چیزی میتوان اعتمادکرد؟