کمیسیون ملی یونسکو دارای پنج نقش خاص است:

• نقش ارتباطی بین دولت، موسسات دولتی و غیردولتی و افراد با یونسکو، مراکز و دفاتر زیر منطقه ای، منطقه ای و بین منطقه ای سازمان و همچنین با کمیسیون های ملی سایر کشورها و سیستم سازمان ملل متحد.
• نقش مشاوره ای، ارائه خدمات مشاوره ای در زمینه های کاری یونسکو به دولت، نهادها و سازمان های ذیربط در مورد نحوه مشارکت در فعالیت ها و برنامه های یونسکو.
• نقش انتشار، معرفی اهداف، راهبردها، برنامه‌ها و نشریات یونسکو در سطح ملی از طریق رسانه‌های ملی و محلی، جمع‌آوری آمار و داده‌های ملی در راستای زمینه‌های فعالیت یونسکو برای انتشار در سراسر جهان و ترجمه و انتشار کتاب‌ها و اسناد یونسکو به زبان فارسی.
• نقش هماهنگ کننده، ایجاد تمهیدات لازم برای اجرای برنامه های یونسکو در کشور و تسهیل مشارکت مقامات و نهادهای دولتی، غیردولتی و افراد در نشست ها و کنفرانس های یونسکو.
• نقش طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه‌های یونسکو در کشور، معرفی اولویت‌های یونسکو به دولت، جلب مشارکت نهادها و جوامع علمی و مدنی کشور در فرآیند طراحی و اجرای برنامه‌های یونسکو به‌ویژه در زمینه تدوین و تصویب اسناد حقوقی بین‌المللی و نیز مشارکت در امور مربوط به امور تحقیقاتی کشور.